Σχετικά με την Ικεμπάνα
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση αυτής της εκλεπτυσμένης Τέχνης, της Ικεμπάνα. Αλλά στα ιστορικά αρχεία της Ανατολής αναφέρεται ότι η Τέχνη αυτή γεννήθηκε στις Ινδίες. Λέγεται ότι μια φορά ο Βούδας όταν είδε πεσμένο στη γη ένα κλαδί με λουλούδια, σπασμένο από τον άνεμο, λυπήθηκε τόσο πολύ για τα λουλούδια ώστε φώναξε έναν από τους μαθητές του και του ζήτησε να βάλει τα λουλούδια μέσα σε ένα βάζο με νερό για να ζήσουν λίγο ακόμα.
«Η ζωή είναι κάτι το ιερό» είπε ο Βούδας. «Για αυτό πρέπει να παρατείνουμε την ομορφιά των λουλουδιών όσο περισσότερο μπορούμε». Από τότε οι Βουδιστές άρχισαν να φροντίζουν τα λουλούδια που συναντούσαν στο δρόμο τους ή στους κήπους με περισσότερη στοργή και με αυτά έφτιαχναν μια ωραία και γλυκιά σύνθεση, σαν το έκαναν αυτό προς τιμήν του Βούδα. Μετά, χρησιμοποιούσαν τα λουλούδια αυτά για να διακοσμούν και να στολίζουν τους Βωμούς στους Ναούς τα οποία και συμπεριλαμβάνονταν στις τελετές του Βουδισμού.
Κάτω από την επιρροή αυτής της Θρησκείας οι ανθοδετικές διακοσμήσεις των Βωμών και η τεχνική των κήπων από εδώ και στο εξής άρχισαν να συμβολίζουν τη φύση και οι ιερείς άρχισαν να διδάσκουν το λαό πώς να επανασυσκευάζουν μια μινιατούρα τοπίου, κατέχοντας συμβολικά τα στοιχεία της φύσης. Τελειοποιώντας αυτή τα καλλιτεχνική τους ευαισθησία, οι ιερείς έφθασαν σε μια μορφή κηπουρικής με πολύ πνευματικό βάθος που την ονόμασαν «Στεγνό Τοπίο» και ήταν τόσο φυσική που μπορούσε κανείς να νοιώσει το κελάρυσμα του νερού ή τον ήχο που κάνουν τα κύματα της θάλασσας πάνω σε στεγνές πέτρες. Πολύ αργότερα εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν στην Ιαπωνία ένα Βουδιστικό κήπο με πολύ λεπτή άμμο όπου τα κύματα της θάλασσας αντιπροσωπεύονταν από τις απαλές, καλλιτεχνικές κινήσεις της τσουγκράνας και τα βράχια ήταν πού καλλιτεχνικά τοποθετημένα.
Αυτός ο κήπος υπάρχει μέχρι σήμερα στο Ναό Ryoan-Ji στο Κιότο. Με αυτό το συμβολισμό ξεκίνησε αυτή η Τέχνη της ανθοδετικής από τους κήπους.
Πριν από τον ερχομό του Βουδισμού η Ιαπωνία είχε ελάχιστο δικό της πολιτισμό. Στον 5ο και 6ο αιώνα η Ιαπωνία είχε έντονες εμπορικές δραστηριότητες με τη Κορέα και μικρή επαφή με τη Κίνα που αυτή την εποχή βρισκόταν στο απόγειο του πολιτισμού της και επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό τους Κορεάτες. Τότε ο βασιλιάς Pakché της Κορέας έστειλε έναν απεσταλμένο στον αυτοκράτορα της Ιαπωνίας φέρνοντας μαζί του σαν δώρο μια εικόνα του Βούδα με τις Βουδιστικές Σούτρες – τα ιερά βιβλία του Βουδισμού- γραμμένες στα Κινέζικα. Ο ευγενής και μορφωμένος πρίγκιπας Umayanda γνωστότερος ως Shotoku Taisha που κυβέρνησε στην εποχή της αυτοκράτειρας Suiko γύρω στο 592 μ.Χ., εκτίμησε πολύ τις θρησκευτικές και ηθικές Βουδιστικές διδασκαλίες και πατρονάρισε τον ερχομό του Βούδα στην Ιαπωνία ιδρύοντας πολλούς Ναούς που έγιναν μετέπειτα Κέντρα Τέχνης.
Το 604 μ.Χ. για πρώτη φορά ο πρίγκιπας έστειλε στη Κίνα μια διπλωματική αποστολή στη χρυσή εποχή του Κινέζικου πολιτισμού που βρισκόταν σε πλήρη άνθιση οι δυναστείες Tang και Sung. Στη διάρκεια της παραμονής της αυτή η αποστολή συνέλεξε μεγάλη ποσότητα κλασσικών κινέζικων βιβλίων, έργων τέχνης, βουδιστικές διδασκαλίες, τη Τελετή του Τσαγιού, τη τέχνη του καψίματος των μυρωδικών sticks και τη Τέχνη ανθοδιακοσμητικής στους βωμούς. Έτσι όταν επιστρέψανε στην Ιαπωνία έφεραν μαζί τους μεγάλο πολιτιστικό υλικό. Μαζί τους ήρθαν και πολλοί Κινέζοι φιλόσοφοι και καλλιτέχνες.
Κι έτσι οι διδασκαλίες του Βούδα φιλτραρισμένες μέσα από την Κίνα άρχισαν να επηρεάζουν πολύ τους γιαπωνέζους. Δηλαδή στην Ιαπωνία δεν εισχώρησε ο πρωτόγονος Βουδισμός αλλά «το Δόγμα της Καρδιάς του Βούδα» που στα γιαπωνέζικα λέγεται «Zazen» (μετέπειτα για συντομία «Zen»). Αυτό το Δόγμα πρέπει να εμφανίστηκε στην Ινδία περίπου 300 χρόνια μετά το θάνατο του Βούδα και ιδρύθηκε στη Κίνα από το Βουδιστή ιερέα Bodhidharma. Το Zen έγινε πολύ δημοφιλές στην Ιαπωνία και έδωσε δυνάμεις και αγνότητα σε όλες τις καλλιτεχνικές μορφές κι έτσι έγινε η πιο «φίνα» ουσία της γιαπωνέζικης κουλτούρας.
Το «Zen» επηρεάστηκε βαθιά όλα τα αρχιτεκτονικά στυλ και τότε κατασκεύασαν πολλά οικοδομήματα όμορφα και λιτά που σήμερα θωρούνται αντιπροσωπευτικά γιαπωνέζικα.
Στο Zen χρειαζόντουσαν ένα ειδικό χώρο για διαλογισμό και έτσι στα γιαπωνέζικα σπίτια έχτιζαν στο κεντρικό σαλόνι μια γωνία διακοσμητική που την έλεγαν Tokonoma (τιμητική θέση). Αυτή η τιμητική θέση ήταν επίσης ένας χώρος τέχνης και αισθητικής. Σε αυτό το χώρο όμορφες περγαμηνές από ριζόχαρτο, μυρωδικά sticks και μια σύνθεση με λουλούδια προς τιμήν του Βούδα.
Θεοκρατική περίοδος της Ικεμπάνα
Μετά το θάνατο του πρίγκιπα που κυβερνούσε την Ιαπωνία ο ευγενής Ιάπωνας Ono-no-Imoko αφού τελείωσε τα καθήκοντά του στο παλάτι, μπήκε σε ένα Βουδιστικό μοναστήρι στο Ναό «Rokakundo», απομονώθηκε σε μια μικρή καλύβα κοντά σε μια λίμνη στον περίγυρο του Ναού και την ονόμασε «Μικρή Προσγείωση στα Σύννεφα». Έτσι έγινε γνωστός ως Ike- no- bo που σημαίνει «Ο Ερημίτης της Λίμνης». Στη μοναξιά και στην ηρεμία του ναού αυτού αφοσιώθηκε στη μελέτη της Βουδιστικής θρησκείας καθώς επίσης στο να κάνει συνθέσεις για διακόσμηση των Βωμών. Στην Ιαπωνία αυτή την Τέχνη της ανθοδετικής για τη διακόσμηση των Βωμών την ονόμασαν Ικεμπάνα (αληθινά λουλούδια).
Bana ή Hana σημαίνει στα Γιαπωνέζικα λουλούδια που στολίζουν όχι μόνο το λουλούδι αλλά όλο το φυτικό βασίλειο. Επίσης υπάρχει κι ένας άλλος όρος «Ka-Do» που σημαίνει «ο Δρόμος των Λουλουδιών». «Do» είναι ο δρόμος αλλά με μια βαθιά πνευματική έννοια, τη παγκόσμια γλώσσα της ομορφιάς.
Οι συνθέσεις λουλουδιών του «Ερημίτη της Λίμνης» ήταν τόσο φημισμένες και συμβολικές που οι ιερείς των άλλων ναών έρχονταν και του ζητούσαν να τους διδάξει τη Τέχνη της Ιkebana. Κι έτσι ιδρύθηκε η πρώτη σχολή ανθοδετικής Ικεμπάνα στην Ιαπωνία. Αυτή η πρώτη σχολή, ήταν η αφετηρία για αμέτρητες άλλες σχολές Ikebana.
«Η Τέχνη των λουλουδιών μπορεί μόνο να μεταδοθεί από καρδιά σε καρδιά» Zeami (1363-1442)
«Τα λουλούδια αναδύουν πάντα άρωμα, τώρα όπως και πάντοτε .Για τις ανθρώπινες καρδιές, τίποτα δεν γνωρίζουμε» (ιαπωνικό γνωμικό)
Η φύση της Ιαπωνίας πάντα πρόσφερε πανέμορφα λουλούδια σε όλες τις εποχές του χρόνου και η ομορφιά τους έχει διακοσμήσει τη ζωή των ανθρώπων σε όλες τις ηλικίες στη διάρκεια της ζωής τους. Κάποτε αυτή η ομορφιά έφθασε να έχει μια πνευματική σημασία. Στην αρχή της εποχής «Edo» η Ικεμπάνα απέκτησε περισσότερη ομορφιά και απλότητα εφόσον για αυτό το σκοπό (της Τελετής), δε έπρεπε να υπάρχει μια «πολυτελής» ομορφιά αλλά να εκδηλώνει αγνότητα και απλότητα στην προσπάθεια να εισχωρήσει στα βάθη της φύσης.
Το 16ο αιώνα η Ικεμπάνα γνώρισε μεγάλη άνθιση. Χρησιμοποιούσαν πάντα υλικά στη πιο φυσική τους μορφή αλλά και άρχισαν να δίνουν ιδεολογικές συνεκφορές όσον αφορά τη θέση των λουλουδιών. Δηλαδή 3 βασικά υλικά χρησιμοποιούνται για να συμβολίσουν τον ουρανό, τη γη και την ανθρωπότητα ή τον ήλιο, τη σελήνη και τη γη. Και σε αυτό τον τρόπο συμβόλιζαν την αρμονική ισορροπία της φύσης. Μετά από το 2ο παγκόσμιο πόλεμο πολλές σχολές άρχισαν να χρησιμοποιούν και άλλα υλικά στη κατασκευή συνθέσεων καθώς και άλλους τρόπους τοποθέτησης.
Μέχρι πολύ πρόσφατα οι γυναίκες στην Ιαπωνία μαθαίνανε Ικεμπάνα σαν «προίκα» που έπρεπε να έχει η κάθε μια πριν παντρευτεί. Στο τέλος του 16ου αιώνα με την εμφάνιση των «Tea Houses» διδάσκαλοι έδιναν μια πιο ανεπίσημη έκφραση στις συνθέσεις Ικεμπάνα. Κι έτσι δημιουργήθηκε ένα πιο ελεύθερο στυλ ονόματι NAGUEIRE που σημαίνει «πετάει προς τα εμπρός». Αυτό το στυλ δίνει έμφαση στη φυσικότητα και ικανότητα του Καλλιτέχνη να δημιουργήσει μια σύνθεση που να υπονοεί τη φυσική ανάπτυξη των υλικών που χρησιμοποιούνται. Έτσι ο καλλιτέχνης έχει την δυνατότητα να εκφράσει τη δική του βασική αντίληψη για την Τέχνη. Αυτή είναι ότι η ομορφιά υπάρχει οπουδήποτε δεν υπάρχει το τεχνητό. Ο τελικός σκοπός του NAGUEIRE είναι μέσα από την απλή και φυσική του μορφή να εκφράσει τη φυσική ομορφιά σε όλα όσα υπάρχουν γύρω μας.
Τα τελευταία 50 χρόνια αναπτύχθηκε ένα νέο στυλ στην Ικεμπάνα που ονομάζεται MORIBANA το οποίο κατά κάποιο τρόπο φανερώνει την επιρροή του δυτικού κόσμου στην Ιαπωνία. Η MORIBANA γίνεται σε χαμηλά δοχεία. Αυτό το στυλ δίνει στον καλλιτέχνη τη δυνατότητα να έχει περισσότερη ευελιξία και είναι απαραίτητο ένα στήριγμα (βάση) για τα λουλούδια που ονομάζεται «Kenzan» ή «Hanadome». Το στυλ MORIBANA επινοήθηκε στο τέλος της εποχής «Meij» 1868-1912 σαν αντίδραση στο παραδοσιακό κλασσικό μοντέλο. Είναι μια πιο ελεύθερη μορφή και για αυτό το λόγο πιο εύκολη στην κατασκευή της.
Επίσημες συνθέσεις Ικεμπάνα όπως το «RIKKA» πολύ μεγάλων διαστάσεων που ήταν αυστηρά τεχνητές και τις χρησιμοποιούσαν μόνο για τη διακόσμηση των παλατιών άρχισαν να θεωρούνται πλέον μη ικανοποιητικές. Ειδικά για τα σπίτια με ευρωπαϊκό στυλ, λιγότερο συμβατικά τα οποία εμφανίστηκαν στο 2ο μισό του 19ου αιώνα.
Το στυλ SHOKA ή SHOWWA είναι μια παραδοσιακή σύνθεση που εμφανίστηκε στην εποχή «Edo» 1660-1867 και εξαπλώθηκε σαν πιο κατάλληλη διακόσμηση για τα «Tokonoma» που ήταν οι πιο τιμητικές θέσεις των γιαπωνέζικων σπιτιών. Αυτή η Ικεμπάνα βασίζεται στις 3 συμβολικές γραμμές όπου κάθε μια από αυτές υπακούουν σε αυστηρούς κανόνες. Είναι μια σύνθεση που πρέπει να εκφράζει χάρη. Το στυλ «KORINKA» (θεσπέσιο) του OGATA KORIN ανέπτυξε αυτό το στυλ, αναζωογόνησης λουλουδιών σαν τη κορύφωση που πρέπει να φτάσει ένας ανθοδέτης.
Είναι η ψυχή της Ικεμπάνα σε μια αρμονική ένωση Θεού, ανθρώπου, Φύσης.